دلیل تشکیل سنگهای ادراری مشخص نیست، یک سنگ ممکن است مشکلی ایجاد نکند، اما اغلب موجب بروز درد می شود. بیشتر سنگهای ادراری کوچک هستند و توسط ادرار دفع می شوند . بعضی از سنگها داخل حالب یا کلیه گیر افتاده و موجب بروز علائم مداوم می شوند .

روشهای مختلفی برای برداشتن سنگهای گیر افتاده وجود دارد، در عده اي از افراد مبتلا به سنگ کلیه ، سنگ در کلیه مقابل هم تشکیل می شود. نوشیدن مقادیر زیادی آب در روز می تواند از عود مجدد سنگ کلیه جلوگیری کند.

سنگهای ادراری چه هستند؟

 سنگهای ادراری در داخل کلیه ، حالب ( لوله ایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کند ) یا در مثانه تشکیل  می شوند . از نظر شکل و اندازه بسیار متفاوت هستند. اندازه سنگهای ادراری از بلورهای میکروسکوپی تا سنگ های بسيار بزرگ متغیر است .

میزان شیوع سنگهای ادراری چقدر است؟

سنگ ادراری در هر سنی دیده می شود، اما در سنین ۲۰ الی ۵۰ سالگی شایع تر است. حدود نیمی از افرادی که دچار سنگ ادراری می شوند، یک مورد عود مجدد را در آینده تجربه خواهند کرد.

سنگهای ادراری به چه صورت تشکیل می شوند؟

کلیه ها خون را تصفیه می کنند، و با جداکردن آب اضافی و مواد شیمیایی زائد از خون، ادرار تولید می کنند .

سپس هنگامیکه مثانه پر شد، از طریق مجرای پیشابراه به خارج دفع می شود . بیشتر مواد شیمیایی زائد در ادرار حل نمی شوند ؛ گاهی این مواد شیمیایی موجود در ادرار به شکل بلورهای کوچکی در می آیند، که از تجمع آنها سنگ تشکیل می شود.

علائم سنگهای ادراری چیست؟

در بعضی از موارد، سنگ ادراری ، در نقاطی در داخل كليه تشكيل می شود كه باعث بروز علامتی نمی شود و بیمار متوجه تشکیل سنگ نمی شود، در صورت بروز علائم ، یک یا چند علامت زیر دیده می شود.

درد کلیه :سنگی که در کلیه گیر افتاده، موجب بروز درد در یک طرف پهلو می شود.

درد کولیکی : درد شدیدی است که در اثر عبور سنگ از حالب ایجاد می شود، دردی که به سمت پایین شکم و کشاله ران منتشر می شود، بیمار عرق می کند و احساس ناخوشی می کند.

خون : در اثر خراشیدگی جدار داخلی سيستم ادراری توسط سنگ ممکن است خون در ادرار مشاهده شود.

عفونت : عفونتهای ادراری در مبتلایان به سنگ های ادراری شایع است، عفونت می تواند موجب بروز تب ، درد و تکرر ادرار شود.

علل سنگ های ادراری چیست؟

علل ناشناخته :در بیشتر موارد دلیل تشکیل سنگ مشخص نیست . منشاء بیشتر سنگها کلسیم است که با این حال در اکثر موارد ، مقدار کلیسم و سایر عناصر موجود در خون و ادرار طبیعی است . یکی از دلایل تشکیل سنگ ، غلیظ شدن ادرار است به عنوان مثال به هنگام ورزش شدید، آب و هوای گرم ، اشتغال به کار در محیط های گرم به علت تعریق زیاد موجب تولید سنگ ادرار و غلیظ شدن آن می شود.

دلایل غیر شایع :شرایط نادر مختلفی می توانند موجب افزایش مقدار عناصر موجود در بدن بشوند، عناصری نظیر کلسیم ، اگزالات، اسیداوریک و سیستئین . در صورت بالا بودن مقدار این عناصر در ادرار ، می توانند در نشکیل سنگهای ادراری شرکت کنند .

داروها : مصرف بعضي داروهای خاص می تواند موجب تشکیل سنگ های ادراری شود، به عنوان مثال، داروهای ادرار آور ، بعضی از داروهای شیمی درمانی و بعضی از داروهایی که در درمان ایدز مورد استفاده قرار می گیرند .

دلایل مستعد کنندۀ تشکیل سنگهای ادراری

1. عفونتهای مکرر کلیه و مجاری ادراری

2. کیست کلیه و آثار بافت جوشگاهی روی کلیه

3. سنگ کلیه در بستگان درجه یک

برای تشخیص سنگ های ادراری چه آزمایشاتی مورد نیازاست؟

در صورت مشاهده علائم نشان دهنده سنگ ادراری ؛ از انواع روش هاي تصويربرداري با تشخيص پزشكي مربوطه جهت تشخيص سنگ و محل آن استفاده مي شود.

آزمایشات :

سنگهای ادراری شایع هستند اما در بیشتر موارد توسط بیماریهای شناخته شده ایجاد نمی شوند، لذا جهت رد مشکلات زمینه ای ممکن است آزمایشات خاصی درخواست شود، به ویژه در صورت عود مجدد سنگ ادراری، وجود حالت غیر طبیعی در سیستم ادراری، سابقه فامیلی ، تشکیل سنگ در کودکان یا نوجوانان .

آزمایشاتی که ممکن است توصیه شوند عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی عملکرد صحیح کلیه ها
• آزمایشات خون برای بررسی مقدار مواد شیمیایی موجود در خون مثل کلسیم و اسیداوریک
• آزمایش ادرار برای بررسی عفونت و وجود بلورهاي غيرطبيعي در ادرار
• آزمایش تجزیه سنگ ادراری دفع شده، برای بررسی مواد تشکیل دهنده سنگ

عوارض احتمالی سنگهای ادراری چیست؟

عوارض سنگ های ادراری از درد ، خونريزی ، عفونت سيستم ادراری ، اختلال كاركرد كليه تا از بين رفتن كامل كاركرد كليه مي تواند متغير باشد.

برای پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ ادراری، چه کارهایی می توان انجام داد؟

 در صورتی که بیمار سابقه دفع سنگ ادراری داشته باشد اما در طول روز و شب مایعات زیادی مصرف کند، احتمال تشکیل سنگ ادراری خیلی کم می شود . برای رقیق نگهداشتن ادرار، بیمار بایستی ۳-۲ لیتر مایعات در طول شبانه روز  مصرف کند ( مگر به علت داشتن مشکلات دیگر، پزشک مصرف مایعات را محدود کرده باشد) . در صورت زندگی یا اشتغال در محیط های گرم ، مصرف مایعات باستی بیشتر باشد .

 افرادی که سنگهای اگزالات کلسیم دفع می کنند، باید اگزالات موجود در رژیم غذایی خود را کاهش دهند، به عنوان مثال از مصرف اسفناج ، ریواس و قهوه خودداری   کنند .

همه كسانی كه يك بار دچار سنگ سيستم ادراری مي شوند ، مي توانند در معرض تشكيل سنگ مجدد باشند.